Kategori: Makaleler

İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye: Güç İlişkilerinin Toplumsal Yansımaları Toplumsal düzen ve iktidar arasındaki ilişki, her toplumun en temel yapısal özelliklerinden biridir. Güç, genellikle belirli bir grupta yoğunlaşır, bu da toplumsal hiyerarşilerin, kurumların ve ideolojilerin nasıl şekilleneceğini belirler. İnsani gelişme endeksi (İGE), bir ülkenin yalnızca ekonomik büyüklüğünü değil, aynı zamanda bireylerinin yaşam kalitesini, sağlık ve eğitim gibi temel haklara erişimini ölçen bir göstergedir. Ancak, bu endeksi yalnızca sayılarla anlamak, bir toplumun ne kadar gelişmiş olduğunu anlamamıza yetmez. İnsanların yaşam koşullarındaki farklılıklar, ideolojiler ve güç ilişkileri, gelişmişlik kavramını daha derin bir şekilde analiz etmemize olanak tanır. İktidar ve Güç İlişkileri: Toplumun…

“Sudan hangi ırktan?” sorusu neden hatalı ve tehlikeli: Kimliği ırk kutusuna sığdırma deneyi Şunu en baştan söyleyeyim: “Sudan hangi ırktan?” sorusu, hem analitik olarak yanlış hem de politik olarak riskli. Bir ülkenin insanlarını tek bir ırka indirgemek; tarihi, dilleri, kültürleri, sınıfsal ve bölgesel farklılıkları yok saymak demek. Üstelik bu soru, bugün hâlâ hayatları etkileyen ayrımcılık döngülerini meşrulaştırabiliyor. Bu yazıda, “ırk” fikrinin niçin sorunlu bir kategori olduğunu; Sudan özelinde etnisite, dil, kültür ve vatandaşlık kavramlarının nasıl iç içe geçtiğini ve bu indirgemeci sorunun bizi nasıl yanlış yerlere sürüklediğini eleştirel bir mercekle tartışacağım. Irk kutusu: Bilimsel mi, politik mi? Irk, çoğu zaman…

Gaz Kaçak Dedektörü Nasıl Çalışır? Edebiyatın Işığında Bir Çözümleme Edebiyat, insan ruhunun derinliklerine inerek, kelimelerle dünyaları yaratır ve olayları anlamlandırmamıza yardımcı olur. Bir edebiyatçı olarak, kelimelerin gücüne, anlatıların dönüştürücü etkisine inanırım. Her bir metin, bizlere bir şeyler öğretir, bir parça yeni bir dünyayı keşfetmemizi sağlar. Ancak, bu metinlerin ardında, bazen en sıradan şeylerin bile derin anlamlar taşıyabileceğini unutmamak gerekir. “Gaz kaçak dedektörü nasıl çalışır?” sorusu da belki de bu anlamları, derin çağrışımları içinde barındıran bir soru olabilir. Gaz kaçak dedektörü, evin görünmeyen, sessiz tehlikelerine karşı bir tür edebi metafordur; tıpkı romanlarda veya şiirlerdeki kahramanlar gibi, tehlikeyi sezmeden önce harekete geçer,…

Bir Doktor Nereye Şikayet Edilir? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir İnceleme Bir doktorun yanlış tedavi uygulaması veya hasta haklarını ihlal etmesi durumunda, pek çok kişi şikayet mekanizmalarının ne olduğunu ve nereye başvuracaklarını merak eder. Bu tür durumlardaki tepkiler genellikle kişisel deneyimlere, toplumsal cinsiyet rolleri ve sosyal adalet anlayışlarına göre değişkenlik gösterebilir. Kadınlar genellikle empati, iletişim ve duygusal bağlantı ararken, erkekler çözüm odaklı ve analitik bir yaklaşım benimseme eğilimindedir. Bu farklar, sağlık sistemindeki şikayet süreçlerinde farklı yansımalar yaratabilir. Peki, bir doktorun şikayeti nereye yapılır? Bu sorunun cevabı sadece hukuki bir mesele değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet ve çeşitlilik…

Darphane 100 Yıl Parası Kaç TL? Bir zamanlar, derin tarihiyle köklerine dokunan bir köyde, çok özel bir anı vardı. Ahmet Bey ve Elif Hanım, sabahın erken saatlerinde, yıllardır sürdürdükleri alışkanlıklarıyla sabah kahvelerini içerken hayatın birikmiş izlerini konuşuyorlardı. Fakat bu sabah, bir şey farklıydı. Ahmet Bey’in masasına koyduğu eski bir madeni para, Elif Hanım’ın dikkatini çekmişti. Bu para, onlara geçmişin ağırlığını hatırlatırken, aynı zamanda geleceği de sorgulatıyordu. Ahmet Bey, yıllar önce Darphane’nin 100. yılına özel basılan o madeni parayı gururla elinde tutuyordu. Sadece bir para değil, aynı zamanda tarihin bir parçasıydı. Fakat, Elif Hanım birdenbire merakla sordu: “Bu para şimdi kaç…

Keçiboynuzu Sertleşmeye İyi Gelir Mi? Toplumsal Cinsiyet ve Sağlık Perspektifinden Bir Bakış Hepimiz zaman zaman popüler sağlık tavsiyeleriyle karşılaşırız. Kimisi bilimsel temellere dayanır, kimisi ise sadece bir söylentiden ibarettir. Son zamanlarda, keçiboynuzunun sağlık faydaları üzerine birçok konuşma ve yazı gördük. Ancak bir soru var ki, hepimizi düşündürüyor: Keçiboynuzu sertleşmeye gerçekten iyi gelir mi? Bugün, bu soruya toplumsal cinsiyet ve sağlık perspektifinden yaklaşarak, hem erkeklerin çözüm odaklı bakış açısını hem de kadınların empati odaklı anlayışını bir araya getirerek değerlendirmeye çalışacağız. Keçiboynuzu ve Sertleşme: Fiziksel Bir Bakış Açısı Keçiboynuzu, özellikle son yıllarda sağlık alanında dikkat çeken doğal bir gıda maddesi oldu. Bu…

Korozyon Neden Olur? Edebiyat Perspektifinden Bir İnceleme Bir edebiyatçının gözünden bakıldığında, kelimeler birer madde gibi, tıpkı metaller gibi, zamanla aşınabilir, çürüyebilir veya deforme olabilir. Kelimeler, insan ruhunu, zihnini ve toplumsal yapıları dönüştüren güçlü araçlardır. Ancak, her dilin, her anlatının, kendi içindeki bir korozyona uğrama potansiyeli vardır. Tıpkı paslanmış bir çelik parçasının zamanla gücünü yitirmesi gibi, kelimeler ve onların taşıdığı anlamlar da zamanla aşınabilir. “Korozyon”, yalnızca bir fiziksel süreç değil; aynı zamanda dilin, toplumun, ve bireyin yaşadığı içsel çözülmelerin de simgesidir. Korozyon, bir malzemenin dış etkenler, özellikle de oksijen ve nem ile etkileşim sonucu bozulması, aşınması ve çürümeye başlaması olarak tanımlanabilir.…

Gece Uçak Nasıl Uçar? Antropolojik Bir Bakış Açısı Kültürlerin çeşitliliği, insanlığın en büyüleyici yönlerinden biridir. Her bir kültür, dünyayı algılama biçiminden gelen ritüellere, sembollere ve kimlik yapılarına kadar farklı bir perspektife sahiptir. İnsanlık tarihinin evrimiyle birlikte, bu kültürel çeşitlilik her geçen gün daha da derinleşmiş ve genişlemiştir. Antropologlar olarak, farklı toplulukların dünyaya bakış açılarını anlamak için bazen gündelik olguların derinliklerine inmeyi tercih ederiz. Bugün, basit bir soru üzerinden yola çıkarak farklı kültürlerin insan zihnindeki yankılarını inceleyeceğiz: “Gece uçak nasıl uçar?” Gece ve Uçuş: Sembolizmin Gücü Gece, tarih boyunca pek çok kültürde gizem, bilinmeyen ve bazen korku ile ilişkilendirilmiştir. Uçak ise,…

Fiili Hizmet Süresi Nasıl Hesaplanır? Tarihsel Arka Plan ve Güncel Tartışmalar Fiili hizmet süresi, bir çalışanın emeklilik hakkı kazanması, sosyal güvenlik primi ödemesi ve çeşitli sosyal haklardan yararlanabilmesi için belirli bir süre zarfında fiilen çalıştığı süreyi ifade eder. Bu kavram, iş yaşamında, özellikle devlet memurları ve sigortalı çalışanlar için oldukça önemlidir. Bu yazıda, fiili hizmet süresinin nasıl hesaplandığına dair tarihsel arka planı ve günümüzdeki akademik tartışmalarını ele alacağız. Fiili Hizmet Süresi: Tarihsel Arka Plan Fiili hizmet süresi kavramı, öncelikle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndan ve özellikle memurların emeklilik düzenlemelerinden kaynaklanmaktadır. Türkiye’de sosyal güvenlik sisteminin şekillendirilmesinde önemli…

Halihazırda Ayrı mı, Birleşik mi? Hangi Yöntem Daha Etkili? Bir gün arkadaşım Ayşe ile bir kafede sohbet ediyorduk. Konu, işletmelerin ve projelerin yapılandırılması, yönetilmesi üzerine geldi. Ayşe, iş hayatında iki ana yaklaşım arasında sıkışıp kalmıştı: bazı işleri tek bir merkezde birleştirme fikri ile, her bir kısmı bağımsız tutarak daha fazla esneklik sağlama arasında kararsızdı. Ayşe gibi birçok girişimci ve yönetici de bu karmaşık ikilemle karşı karşıya kalıyor: “Halihazırda ayrı mı, birleşik mi?” Bu soru, sadece iş dünyasında değil, günlük yaşamda da sıkça karşılaşılan bir durum. Ama aslında bu soru yalnızca bir organizasyon yapısına ilişkin bir mesele değil; içinde bulunduğumuz modern…